Erşan Kuneri serisi ilki yayınlandığında, Kara Komik Filmler sonrası Cem Yılmaz ve hepimiz açısından bir ilk gerçekleşmiş oluyor, seri şekilde bir komedyenin politik, ruhsal, kültürel dünyasının içine hızlı şekilde giriş yapmış oluyorduk. GORA filminde ilk kez kullanıp daha sonra 1970’li yılların sinema seks furyasının ikonu haline dönüşmüş Erşan Kuneri’yi düzenin, sistemin istediği kişiye dönüştüren Cem Yılmaz, karakterin hikayesini fevkalade iyi anlatıyor. Ama bu seride yine ilkleri görüyoruz. Özellikle düzene karşı isyan eden Erşan Kuneri’ nin hem 1980 yılına ait göndermeleri hem de günümüz siyasi iktidarına yaptığı eleştiriler olayları başka bir kulvara sokmuş.

Erşan Kuneri serisini 20’li yaşlarında olan genç kuşağın anlayacağını pek sanmıyorum. Sinemaya ve tiyatroya karşı özel bir zevki olan genç kişiler hadi diyelim ‘belki!’ anlayabilir, ama bu yargımın pek gerçekçi olmadığının farkındayım. Anlatım biçimine baktığımız zaman Turgut Özal’ ın başbakan olduğu döneme denk gelen konu, 1980 dönemi sinemasının politikaya bulaşmamak adına ‘fuhuş, ‘hırsızlık’, ‘aile’ kavramları üzerinden sistemin içinde nasıl kaldığını detaylı analizlerle gösteriyor. 84 yaşına gelen Erşan Kuneri kendisi ile röportaj yapan insanlara sanat hayatında nelerle karşılaştığını, arkadaşlarıyla neleri başardığını gururla anlatıyor. Bu anlatı içinde bizler birer birer bölümleri görmeye başlıyoruz. Tarihsel belleği canlı tutmak açısından Erşan Kuneri 2 ciddi biçimde önemli bir seriye dönüşüyor. Ertem Eğilmez, Yavuz Turgul, Zeki Alasya, Metin Akpınar, Erol Evgin, Münir Özkul… gibi isimlerin yad edildiği filmler, duygusal olduğu kadar, dönemin grotesk ışıltısını yeniden canlandırması açısından da çok mühim!

Cem Yılmaz, Zafer Algöz, Bülent Şakrak, Şükran Ovalı, Ahsen Eroğlu, Nilperi Şahinkaya, Bige Önal, Bora Akkaş, Çağlar Çorumlu, Merve Dizdar ve Celal Kadri Kınoğlu filmde karşımıza çıkan oyuncular. İlk seride olmayan yepyeni isimlerle Erşan Kuneri serisinin ikincisi muhteşem bir bütünlük göstermiş. Kötü Yol, Kaymak Zamanı, Hamur İşi, Yaprak Sarması, Acı Baba, Sahne Tozu, Nekes Hayat ve Şekerpaşa espri dili kadar, sosyolojik ve politik hali ile 40-50 yıllık sinema tarihinin günümüzle bütünleşmiş hali diyebiliriz. Cem Yılmaz’ ı şu açıdan da tebrik etmeli; 80’li yılların sanatsal ve politik olgusunu günümüz dünyasının olaylarıyla bütünleştiriyor, üstüne bu olayların tam merkezine seyirciyi koyuyor.

‘Fuhuş’ konusuyla başlayıp, ‘Zenginlik’ kavramıyla devam eden, ardından ‘Aile’ ve ‘Kabare – Müzikal’ olaylarıyla bütünleşip, finali ‘Tarihi Komedi’ ile yapan Erşan Kuneri 2. sezon, Cem Yılmaz’ ın Peter Sellers tarzı komediye derinden yaklaştığı bir seri olarak göze çarpıyor. Özellikle ‘durum’ ve ‘olay’ komedisinin iç içe geçtiği bölümlerde bazen gösterilen küçük bir kare bazen bahsedilen tarihsel gerçeklilik seyirciyi kahkahaya boğmuş. Mesela Celal Kadri Kınoğlu bu seride Erşan Kuneri’ nin abisini canlandıran tiyatrocuyu oynamış. Nekes Hayat bölümünde diyor ki; “bir turnede porno sinemasından bozma bir sahnede oyunumuzu oynuyoruz, İki Yumurta Bir Sucuk filminin afişini gördüm, bu benim kardeşim dedim herkese…” diyor. Burada öylesine sert bir dönem eleştirisi var ki, insanın mutlaka 1980 faşizmini bilmesi şart. Çocukluğumda Ankara Sanat Tiyatrosu’ nun bir oyununu Adana’ nın bir ilçesinde, porno sinemasına dönüşen tiyatro sahnesinde izlemiştim. İlçedeki tiyatro salonu 1980 faşist askerleri tarafından kapatılmış, kapatılan tiyatro salonunda maalesef porno filmler oynatılıyordu. Halkı nasıl toplumsal dejenerasyona uğrattıklarının resmini çekiyor Nekes Hayat.

Nekes Hayat; Zeki Alasya, Metin Akpınar, Nevra Serezli, Erol Evgin, Adile Naşit… gibi isimlerin 1980’li yıllarda korkusuzca topluma sundukları politik kabare komedisini göstermesi açısından serinin en iyi bölümü olmuş. Turgut Özal’ ın eşi ile Nekes Hayat Kabare’sini izlemeye gelmesi, olayların içinde günümüz iktidarına yapılan nokta atışı, korkusuz eleştiriler, bölümü tüm Erşan Kuneri bölümleri arasında ilk sıraya yerleştirmiş. Duygusallık burada pik yapmış. 84 yaşındaki Erşan Kuneri’ nin kayıtlarda hayatta olmayan eski arkadaşlarını, abisini görmesi duygu yüklü anları oluşturuyor.

Olaylar içinde Nekes Hayat, Kötü Yol, Yaprak Sarması ve Acı Baba öne çıkan bölümler. Cem Yılmaz, Zafer Algöz, Bülent Şakrak, Şükran Ovalı, Ahsen Eroğlu, Bige Önal, Bora Akkaş ve Celal Kadri Kınoğlu ise dikkat çeken sanatçılar. Çağlar Çorumlu’ nun acilen şu Anadolu köylü şivesinden çıkması gerekli. Neredeyse tüm komedi karakterlerini bu şive üzerine oturtuyor, artık pek komik değil.

Erşan Kuneri 2. sezon, Cem Yılmaz’ ın Erşan Kuneri’ye ‘siyasi – politik’ misyon yüklediği seri olarak tarihe geçti. Oyuncu seçimlerindeki başarısı, tarihsel belleğin çarpıcı şekilde canlandırılması, satır ve görüntü aralarına serpiştirilen komedi unsurları ile Cem Yılmaz, Erşan Kuneri karakterini sinema ve tiyatro tarihindeki unutulmazların içine yerleştirmiş oluyor.

yasam.kaya@gmail.com