Yüzyılın en iyi yüz yönetmeni arasında gösterilen İranlı Yönetmen Asghar Farhadi, The Selasman (2016) filmi ile 2017 yılında Yabancı Dilde En İyi Film Ödülü’nü Oscar’da kazanmış, fakat Trump’ ın ırkçı söylemlerini ağır eleştiriler getirerek ödülünü almaya gitmemişti. Benim de yer aldığım 2021 Cannes Film Festivali’nde gösterime giren yeni eseri A Hero – Kahraman filmi Türkiye’de de sinemalardaki yerini aldı ve enteresan bakış açısı ile içinde bulunduğumuz medya ve devlet ilişkisine bambaşka perspektifler sundu. Asghar Farhadi’ nin yönettiği ve senaryosunu yazdığı yapıtın enteresan, çarpıcı, insanı şaşırtan bir anlatısı mevcut. Amir Jadidi, Mohsen Tanabandeh ve Sahar Goldust isimlerinin başrolde oynadığı filmle ilgili hem psikolojik hem de siyasal söylenecek çokça cümle var.

Önemli not: Bu bölümden sonra eleştiri ağır spoiler içerir!

A Hero (Kahraman), Rahim adlı karakterin cezaevi sürecinde 2 gün izin alarak dışarıya adım atması ile başlıyor. Eşinden ayrılan, konuşma güçlüğü çeken çocuğuyla hayatta kalmaya çalışan Rahim’i çok seven bir psikolog (rehabilitasyon öğretmeni) bulunmaktadır. Rahim çok iyi bir hattat, ressam ve çizi işleri yapan bir sanatçıdır. Eski eşinin akrabasının kefiliği ile girdiği ticari faaliyette batan genç adam, eski eşinin akrabasının parasını ödeyemediği için cezaevi sürecine dahil olmak zorunda kalmıştır.

Konu, iki günlük şartlı tahliyeyle hapisten yeni çıkmış ve borç nedeniyle hapse atılmış, boşanmış bir baba olan Rahim karakterini oynayan Amir Jadidi’nin zekice ve incelikli performansı sayesinde işleyen bir film. Dickens’taki fakir akrabalardan biri gibi parlak ama tuhaf, umutsuz bir gülümsemeye sahip bir adam. Kız arkadaşı, onu destekleyen kız kardeşi ve konuşma engelli, nazik, hassas bir çocuk olan oğluyla yeniden bir araya gelmeyi dört gözle bekliyor. Rahim’in hapis cezasını iptal etmek için çok özel bir planı var. Kız arkadaşı, sokakta altın sikkeler içeren bir el çantası buluyor; eğer onları bir altın tüccarına satabilirlerse, alacaklısını borcunu affetmeye ikna etmeye yetecek kadar bir depozito yapma niyetinde. Ancak altın fiyatı ani düşüşe geçtiği için paralar düşündüklerinden daha az değerli our, Rahim yeni bir plana doğru yoluna devam eder; otobüs durağında sevgilisinin bulduğu altınlar için el ilanları asar, çantanın sahibinin bularak dürüstlük gösterecek, bu sayede belkide kendi vicdanını rahatlatacaktır. Çantanın sahibi minnetle Rahim’in kız kardeşiyle temasa geçer, hapishane yetkilileri Rahim’in iyi adam rutininin reklamını yapar, hapishanede çirkin bir intihardan sonra kendilerine iyi bir tanıtım için sistem Rahim’i hedef seçer. Rahim, çantayı tanrısal bir şekilde bulduğunu iddia ettiği bir TV haber röportajı verir ve bir hayır vakfı bu yeni özverili kahraman için para toplamak için kampanya başlatır. Rahim ise halkın sempatisini kazanmak için zavallı, kekeleyen oğlunu kullanmaktan çekinmez.

Konu iki açıdan irdelenmeli. Birincisi; Rahim’in hattat kimliği ile yeni dünya düzenine ayak uyduramaması ve bunun filmde birçok sahnede beynimize kazınması. İkincisi; Rahim’in altınları sahibine vermesi ile sistemin Rahim’i kendi çıkarları için kullanmaktan çekinmemesi. Rahim dürüst bir adam. O’na halkın önünde kendisine ait olmayan bir hikayeyi paylaşması isteniyor. Genç adam bir daha hapishaneye dönmemek için bu yalanlara alet oluyor ve artık toplumda Rahim basit bir hedef haline dönüşüyor! Asghar Farhadi, İran’da cezaevi koşullarının ne tür acımasızlıktan geçtiğini gösterip, politik kanun koyucuların kendi adlarını temize çıkarmak için bütün ahlaki değerleri ayaklar altına alabileceğini cesurca anlatmış. Rahim’in hikayesinde boşadığı eşinin akrabası tarafından intikam hırsı ile cezaevinde tutulması, dürüst ve temiz kalpli olmasına rağmen, borcunu ödeyemediği için mahkum damgası yemesi sebebiyle insanların Rahim’e sürekli şüphe ile bakması, Rahim’e ‘seni işe alacağız’ diye söz verdikler halde sözünden dönen bürokrasi çakalları suratımıza bir tokat gibi iniyor.

Asghar Farhadi, Rahim üzerinden pirim yapmak için sıraya giren kan emicileri öylesine keskin eleştirilerle filmde gösteriyor ki, bazı sahnelerde insan sosyal medya dünyasının ikiyüzlülüğüne lanet ediyor. Rahim’i sözde kahraman ilan edenler, eski eşinin akrabası ile kavga eden Rahim’in kavga görüntüleri sebebiyle genç adamı yerine dibine sokabiliyor. Farhadi, film boyunca saf sevginin peşinden gidip, riyakar toplumun ahlaksız yapısını filmdeki sekansların içine yerleştirmiş. Amir Jadidi, Rahim’de ortaya koyduğu olağanüstü oyunculukla insanı kendisine hayran bırakıyor. Olaylar boyunca Jadidi’nin yüzünden eksilmeyen saf gülümseme Rahim’in tüm psikolojik geçişlerini anlatmaya yetmiş.

İranlı usta yönetmen Asghar Farhadi, uluslararası başarılar elde ettiği “Bir Ayrılık“ ve “Satıcı” filmlerinin ardından, Penélope Cruz ile Javier Bardem’in oynadığı “Herkes Biliyor“ filmi ile gözden biraz düşmüştü; fakat A Hero (Kahraman) bu düşüşün tekrar yükselişe geçtiğini bizlere kanıtlıyor.

yasam.kaya@gmail.com